ต้นกำเนิดสายเหล็ก

 

มีหลายคนมีความเข้าใจผิดเกี่ยวกับสายของกู่ฉินว่า สายโลหะถูกผลิตขึ้นมาเพื่อทดแทนสายไหมที่เสียงเบาและขาดง่าย แต่เคยคิดเล่นๆมั้ยว่า จีนถลุงโลหะได้มาเป็นพันๆปีแล้ว แต่ทำไมเค้าไม่เปลี่ยนไปใช้สายโลหะเสียแต่เนิ่นๆล่ะ ยังใช้สายไหมกันอยู่ทำไมกัน

เรื่องนี้ต้องโยงไปถึงสภาพของสังคมในตอนนั้น ในสมัยปลายราชวงศ์ชิง การพัฒนาของศิลปะเริ่มช้าลงเพราะปัญหาทางด้านเศรษฐกิจ กู่ฉินในยุคนี้เป็นยุคที่แย่ที่สุดในประวัติศาสตร์ (ราชวงศ์ถังดีที่สุด) เมื่อคนเล่นน้อยลง คนทำสายก็น้อยลงไปเรื่อยๆ จนมาถึงยุคสงครามต่อต้านญี่ปุ่น (ในช่วงปี 1937－1945) ทั้งประเทศจีน มีช่างทำสายกู่ฉินเพียงคนเดียวเท่านั้น แต่ตอนนั้นเป็นยุคการรื้อฟื้นศิลปะวิทยาการโบราณ คนเล่นกู่ฉินมากขึ้นอีกครั้ง แต่สายไม่พอใช้เสียแล้ว จนถึงขนาดว่ามีเงินก็หาไม่ได้แล้ว ตอนนั้นถึงกับมีคำพูดที่ว่า "ฉินดีแต่ไม่มีสายดีๆให้ใช้" ขณะนั้น อ.อู๋จิ่งเลี่ยว（吴景略）ก็ได้ทำการคิดค้นประดิษฐ์สายที่ใช้ทดแทนไหมขึ้นมาชั่วคราว นั่นคือสายโลหะหุ้มด้วยไนลอนสองชั้น และด้วยเสียงที่ดัง (สมัยนั้นศิลปะต้องรับใช้สาธารณชนได้ กู่ฉินที่เล่นคนเดียวจึงถูกมองว่าเห็นแก่ตัว) ทนทาน ขาดยาก ทำให้สายโลหะหุ้มในลอน กระจายไปทั่วจีนอย่างรวดเร็ว และเป็นที่นิยมจนถึงทุกวันนี้ 

เมื่อคนเล่นกู่ฉินมากขึ้นแล้ว ศิลปะการทำสายไหมก็กลับมามีชีวิตอีกครั้ง แต่ถึงตอนนี้มันก็เหมือนจะสายไปเสียแล้ว เพราะคนจีนรุ่นใหม่ค่อนข้างจะถูกใจกับเสียงสังเคราะห์มากกว่า เพราะเป็นเสียงที่ขึ้นเวทีได้ เสียงที่ให้ความคมชัดกว่า เมื่อมีคนเล่นสายไหมน้อยลง ราคาสายไหมจึงกลายเป็นสองเท่าของสายโลหะ ซึ่งก็อาจเป็นสาเหตุที่จะทำให้สายไหมหายไปอีกครั้งไปอนาคตอันไกล้นี้

ส่วนตัวผมรู้สึกดีใจที่นักเรียนของสำนักหยวนอวิ้นซานฝางทุกคน ยังคงใช้สายไหมแบบดั้งเดิมอยู่ นอกจากนี้ประเทศอื่นๆไม่ว่าจะเป็นเอเชียหรือยุโรป หลายที่ก็ใช้สายไหมมากกว่า ตอนนี้กลับกลายเป็นว่านักกู่ฉินผู้บ่มเพาะในวิถีดั้งเดิมในจีน กลับมีจำนวนน้อยกว่าผู้สนใจโพ้นทะเลเสียแล้ว